637-NGỒI QUÁN THÂN TRÊN THÂN THEO TỨ NIỆM XỨ/ 1

 

637-NGỒI QUÁN THÂN TRÊN THÂN THEO TỨ NIỆM XỨ/ 1

Hướng dẫn căn bản NGỒI QUÁN THÂN TRÊN THÂN THEO TỨ NIỆM XỨ Muốn ngồi tu Tứ Niệm Xứ, các con phải nhớ kĩ câu đức Phật dạy trong Định Niệm Hơi Thở: “Cảm giác toàn thân tôi biết tôi hít vô, cảm giác toàn thân tôi biết tôi thở ra”, nghĩa là các con hít vô thở ra nhưng cảm nhận cảm giác toàn thân. Đó là giai đoạn đầu, còn bây giờ các con đã rành rồi thì các con tác ý như thế này “Tâm quay vô nhìn thân, quan sát thân của mình”, rồi bắt đầu các con lắng, yên lặng thì các con thấy nó quay vô, tức là nó quay vô. Các con đã làm như vậy chưa?
- Dạ chưa.
- Bắt đầu tu tập thì các con nhắc câu theo Định Niệm Hơi Thở: “Cảm giác toàn thân tôi biết tôi hít vô, cảm giác toàn thân tôi biết tôi thở ra”, tức là mình cảm nhận toàn thân trong khi nương vào hơi thở. Cái này các con đã tập chưa?
- Dạ đang tập.
- Vậy được rồi. Bây giờ các con chỉ tác ý “Tâm quay vô nhìn bốn chỗ thân, thọ, tâm, pháp”. Tác ý xong các con ngồi yên lặng thì thấy nó nhìn, nó cảm nhận liền, tức tâm quay vô; nó quay vô tức là nó không còn phóng dật nữa. Mình chỉ truyền lệnh chứ mình không nói câu như người mới tu trong Định Niệm Hơi Thở. Các con cứ nhắc thì thấy cái tâm mình quay vô. Khi nó quay vô thì nó tỉnh thức trên thân liền. Nhưng các con cần khéo léo khi nhắc “Cảm giác toàn thân tôi biết tôi hít vô, cảm giác toàn thân tôi biết tôi thở ra”, nếu thấy bụng của mình co, phình xọp thì các con đừng tập trung ở đó. Các con cần cảm nhận thân mình mà lại tập trung vào chỗ đó thì sẽ bị kẹt. Cho nên nếu chỉ sai một chút xíu thì sẽ đi vào chỗ ức chế tâm. Vậy cần phải tránh cái sai này.
Bây giờ các con đã nhớ thì các con hãy ngồi xuống hết. Đầu tiên vô các con ngồi xuống, tác ý “cảm giác toàn thân tôi biết tôi hít vô, cảm giác toàn thân tôi biết tôi thở ra”, xong nhắc tiếp câu “Tâm quay vô nhìn bốn chỗ thân, thọ, tâm, pháp”, rồi ngồi yên lặng để thấy tâm quay vô nhìn thân.
Nếu quên thì nhắc lại lần nữa “Tâm quay vô nhìn bốn chỗ thân, thọ, tâm, pháp” . Trong thời gian đó con nương vào hơi thở mà cảm nhận trên toàn thân.
Ngồi phải giữ tư thế ngồi cho đúng. Chân kiết già; lưng thẳng, không khòm, không nghiêng; đầu thẳng, không cúi; mắt mở một phần ba, nhìn xuống trước mặt cách khoảng độ 5, 7 tấc, đừng nhắm mắt; tay để tự nhiên trên gối, trước hai chân hay trên gót chân sát bụng. Các con kiểm soát lại xem đã đúng chưa, thoải mái không? Đoan trang chánh hạnh chưa? Các con giữ yên lặng và kiểm soát thân trong 3-5 phút. Các con có thấy được thân các con từ đầu cổ xuống hai vai và lưng, ngực, bụng, hai vế, cẳng chân, bàn chân đang kiết già; nghĩa là các con cảm nhận và thấy toàn bộ thân của các con. Bây giờ các con làm sao giữ cho hình ảnh thân các con qua cảm nhận và thấy đó được cụ thể rõ ràng trong tâm đúng với thực tế, đó là các con thấy thân như thật. Giữ thân bất động, không nhúc nhích động đậy chỗ nào hết trong vài phút nữa, các con cảm nhận và thấy thêm những gì? Toàn thân các con từ mông lên ngực bụng đầu đều có rung động đẩy lên nở ra khi hít vào và khi thở ra thì thu trở về, xẹp xuống lại. Các chuyển động rung động đó lan truyền nhè nhẹ xuống hai chân kiết già. Nói chung toàn bộ thân đều có rung động theo hơi thở. Các con cảm nhận thấy thân, cảm nhận thấy sự rung động của thân. Tất cả đều rõ ràng, cụ thể. Đó là các con đã “Quán thân trên thân”, nương vào hơi thở để thấy sự rung động của thân trên thân.
Khi tu Định Niệm Hơi Thở, các con nương theo hơi thở vô hơi thở ra để cảm nhận sự rung động này của thân. Bây giờ tu quán thân trên thân theo Tứ Niệm Xứ, các con lấy tâm để quan sát thân trong tác động của hơi thở; tâm có niệm hay không có niệm không quan trọng; đừng quên cảm nhận toàn thân của mình. Nếu quên thì nhắc lại câu pháp hướng lần nữa. (“Tâm quay vô nhìn bốn chỗ thân, thọ, tâm, pháp”) Có bấy nhiêu đó thôi. Đến chừng vào lớp, Thầy sẽ kiểm lại một lần nữa.
Các con lưu ý đừng quên quan sát cảm nhận thân nương vào hơi thở.
Đây là mình tập quan sát thân thọ tâm pháp của mình. Vừa biết thân vừa biết cảm nhận hơi thở, đừng mất biết thân, đừng mất cảm nhận hơi thở, dù mình biết có niệm, biết không niệm. Đây là lúc mình tập quán thân trên thân, chứ chưa diệt niệm khắc phục tham ưu. Chưa quán được thân mà lo diệt niệm nữa thì không được.
Nương theo đề mục 4 của Định Niệm Hơi Thở để tập cho tâm quay vô để quán. Tập cái này trong vòng một tuần cho quen. Tâm quay vô nó quán tức quan sát. Tâm tỉnh thức trên thân hành của nó. Khi quay vô quen rồi thì mình chỉ vừa tác ý, nó liền quay vô. Khi quay vô thành thục rồi thì chừng đó mình mới xữ dụng để xả các niệm. Chứ mới đầu mà mình xả các niệm lia lịa thì nó động, mà động thì sức cảm nhận, sức tỉnh của mình bị mất rồi không cảm nhận thân hành được. Mới vô chưa cảm nhận cụ thể thân của mình, mới tu chỉ 2, 3 phút, có khi còn quên, mà thấy có niệm lo xả niệm, thấy có cảm thọ lo xả cảm thọ, không chịu để cho tâm của mình quen cảm nhận là vội quá, không đúng.
Đức Phật nói “Trên thân quán thân”, “Trên tâm quán tâm”, “Trên thọ quán thọ”, “Trên pháp quán pháp”. Tập quán trước đã. Chưa quán được thì chưa dùng nó để xả cái gì hết, chưa khắc phục tham ưu đâu. Phải quán được rồi mới tập khắc phục tham ưu. Mình phải tu từng bước, chứ mới nhào vô mà nghe nói “Trên thân quán thân để khắc phục tham ưu” rồi khắc phục tham ưu liền thì đâu được. Phải qua nhiều bước. Tu từng bước thì mới vững vàng, mới ổn định. Vừa quán vừa nhiếp thì cái quán của mình chưa thuần, đang còn lúc ra lúc vô, lúc được lúc mất, chưa chủ động được, rồi mình phải cố gắng để nhiếp thành ra bị ức chế.
Đây là tập tỉnh thức trên cái quán. Tu Tứ Niệm Xứ là tập quán thân, thọ, tâm, pháp. Quán là ngầm tỉnh thức trên đó. Sau đó dùng pháp tác ý cho tâm quay vô, vừa quay vô là nó quán liền để tỉnh thức trên đề mục quán thân.
Rồi mới tới giai đoạn xả, tức là giai đoạn nhiếp phục tham ưu. Nghe câu kinh thì có vẻ đơn giản: “Trên thân quán thân để nhiếp phục tham ưu”. Nghe dường như làm một lượt vừa quán vừa nhiếp phục, nhưng mình phải ngắt làm hai bước, tu tập từng bước cho nó dễ. Bước đầu mình phải tập quán sát trên pháp tỉnh thức; sau khi thấy tỉnh được rồi thì tới bước thứ hai mới bắt đầu nhiếp phục tham ưu, tức là giai đoạn tỉnh thức được rồi thì mới tới giai đoạn nhiếp. Phải tu từng giai đoạn.
Hôm nay Thầy dạy cho các con phần căn bản để thời gian tu được thu ngắn lại, không còn dài nữa. Khi quán được rồi, tới cách thức nhiếp phục thì Thầy sẽ trao pháp tiếp. Tham ưu tới thì mình nhiếp. Khi các con tỉnh thức quán được rồi thì ít bị chướng ngại, tức ít bị trạng thái tham ưu, mà nếu có thì mình nhiếp. Quán chưa được, quán mà không tỉnh thì bị chướng ngại, bị hôn trầm, thùy miên. Đó là những trạng thái tham ưu, chướng ngại. Khi không tỉnh thì quên, quán không được, do vậy vọng niệm mới xen vô. Sức tỉnh chưa có mà đánh lung tung thì phải dậm chân tại chỗ thôi.
Bây giờ nhận ra đúng pháp rồi, vậy các con về thất tu tập. Các con thấy từ lâu các con đã có khả năng quán thấy tâm quay vô. Khi cảm giác toàn thân thì cái tâm quay vô cho nên nó thấy cái bụng phình lên xẹp xuống. Nhưng bây giờ các con đừng có tập trung vào chỗ bụng đó nữa mà phải thấy từ chân lên đầu. Đi qua bụng cũng thấy phình lên xẹp xuống như thế nhưng các con đừng có đứng lại ở chỗ bụng; đứng lại ở đó các con gom tâm tới đó rồi cứ thấy bụng phình lên xẹp xuống, các con sẽ bị sanh tưởng. Mà nếu đứng hẳn ở hơi thở thì bị tưởng hơi thở, lại cũng sai. Các con cứ thấy hơi thở khắp toàn thân; hít thở, hít thở... Hơi thở cứ lên xuống, lên xuống. Phải khéo như vậy đó.
Cảm nhận tức là cái tâm của mình gom lại, quay vô quan sát từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên. Nó không đứng ở chỗ nào cả. Nếu nó đứng lại ở bụng thì thấy bụng phình lên xẹp xuống. Thầy sợ các con sai lắm. Sợ các con đứng ở bụng. Phải nhớ hễ tỉnh thức trên thân của mình thì không những thấy hơi thở ở chỗ bụng phình lên xẹp xuống, mà còn thấy nó chạy xuống tới dưới chân nữa. Cứ đi lên đi xuống như thế, không đứng lại ở điểm nào mà phải thấy khắp toàn thân. Đấy, phải nhận xét cho kỷ ở điểm này để tu tập chứ không khéo trật một chút là trật hoàn toàn liền.