625-PHÁP TỨ NIỆM XỨ/ 1
Pháp 4 Niệm Xứ đức Phật dạy rất rõ: trên thân quán thân, trên thọ quán thọ, trên tâm quán tâm, trên pháp quán pháp, t ức là khi tu các con quán một lần luôn cả 4 pháp. Thân có hình sắc, dễ quán cho nên đang trên thân quán thân mà tâm có niệm thì nó quán tâm liền; nếu có thọ thì nó quán thọ liền, chứ không phải chỉ ngồi quán thọ riêng biệt. Khi có thọ thì nó cảm nhận liền, cũng như có tâm niệm là nó cảm nhận liền, vừa cảm nhận là nó quán ngay. Còn đối với các pháp bên ngoài thì nó mới quán. Thí dụ khi bên ngoài không có tiếng động thì thôi chứ có tiếng động thì nó nghe liền. Nó nghe nó biết có tiếng đó, nó quán tiếng đó nhưng không để bị dính mắc, tức là nó không bị phóng dật. Khi đang ở trên thân như vầy, nó nghe cho nên nó quán ra bên ngoài, nó quán âm thanh bên ngoài, tức là quán pháp.
Tiến trình thực hành quán 4 Niệm Xứ Quán thân thọ tâm pháp, 4 niệm xứ, thì đức Phật không thể nào nói một lượt 4 pháp, nhưng khi tu các con tu 4 cái một lượt cho nên tâm các con sẽ chạy, một lúc thì ở thân, một lúc ở thọ, một lúc ở tâm, một lúc ở pháp.
Bây giờ nhắc “Tâm thanh thản, an lạc, vô sự”, tức trạng thái tâm 4 Niệm Xứ, thì lúc đó yên lặng, không có niệm gì thì nó sẽ thấy hơi thở là thân hành của nó. Nhưng các con không tu hơi thở thì đừng bám vô hơi thở, bằng không thì bị ức chế. Cho nên nó thấy hơi thở thì nó bắt đầu thấy cái thân.
Mới đầu nó thấy thân từng khúc chỗ này chỗ kia, nó chưa thấy toàn thân được bởi sức tỉnh chưa trọn vẹn cho nên nó quán từ trên đầu tới ngang bụng thôi, rồi nó mới quán lần lần tới chân; hoặc là nó quán từ chân thôi rồi mới lên tới đầu.
Nó đi từng bậc như vậy.
Nếu nó đang quán thân mà các con cố gắng giữ cho nó ở trên thân thì bị ức chế, bởi vì đức Phật nói quán thân, rồi quán thọ, quán tâm, quán pháp. Khi nó đang quán thân bỗng dưng nó nghe con dế kêu thì nó hết còn thấy thân mà nó nghe tiếng dế kêu. Nhưng nó không dính mắc trong tiếng con dế đâu. Nó chỉ nghe thôi. Nghe xong thì nó trở lại thân nó. Hoặc nó đang nghe tiếng dế mà thân nó bị nhức chân thì nó liền trở lại quán thân liền, quán thọ liền. Nó biết chân nó nhức. Khi có thọ như vậy thì nó tác ý đuổi thọ đi. Còn nó quán tiếng con dế thì nó không nghĩ con dế này sao không để tâm các con yên.
Nghĩ như vậy thì nó bị dính mắc tiếng đó rồi. Cho nên các con tác ý đuổi đi, không được dính vào pháp trần, giữ gìn cho tâm thanh thản, an lạc, vô sự thì tâm không còn nói chuyện với con dế nữa. Nó vẫn nghe nhưng nó bắt đầu quay lại thân của nó. Tâm khởi lên niệm thì nó thấy niệm đó liền, nó tác ý đuổi thì niệm đó đi.
Bây giờ không có cảm thọ trên thân, không có tâm niệm khởi lên, không có pháp bên ngoài tác động nó thì nó sẽ thấy được hơi thở rồi nó thấy thân của nó lên xuống lên xuống. Một hơi sau thì nó lãng đãng chạy ra bên ngoài, nếu bên ngoài có pháp. Còn nếu nó không chạy đi đâu thì các con được an trú tâm ở thanh thản, an lạc, vô sự. Rồi một hơi sau nó lại chạy theo con mắt thấy cây, cỏ... là nó đang quán cây, cỏ... nhưng nó không dính. Nó không nghĩ cây này tốt, cây kia cao thấp này nọ... hay hôm nay trời trong hay mây nhiều... thì đó là nó đang quán trời, mây. Còn nó thấy cây tốt đẹp, trời mưa nắng... là nó dính mắc, thấy sắc dính sắc. Đó là sai. Không phải nó quán mà nó đang dính mắc. Khi nó khởi phân biệt đối tượng này kia của sắc trần thì ngay đó tác ý liền, chấm dứt không cho nó dính các sắc pháp trần. Đó gọi là quán pháp. Nó luôn luôn bảo vệ đem lại sự thanh thản, an lạc, vô sự... Đó gọi là tu 4 Niệm Xứ.
Đừng gom chặt trong thân, hoặc là cảm giác cái thân, hoặc là nương vào hơi thở để tâm không có niêm khởi. Gom là sai. Càng có niệm thì mới thấy được tâm các con, thấy được tâm có niệm thì dùng pháp tác ý đuổi, rồi pháp tác ý đó tạo thành lực của 7 Giác Chi hay 7 năng lực Giác Chi hay 4 thần túc. Cho nên các con đừng ức chế tâm mà hãy để ý thức các con hoạt động tự nhiên, các con có pháp để đuổi nên các con có sức tỉnh để quán. Lúc thì quán thân, lúc thì quán thọ, lúc thì quán tâm, lúc thì quán pháp khi có các pháp bên ngoài tác động. Nó quán tức là nó nghe biết rõ ràng chứ không phải mờ mịt. Đó mới là tu 4 Niệm Xứ. Nhớ kĩ như thế, chứ không khéo các con dính mắc ở trong các pháp thì sai.
Khi quán thân thấy từ trên đầu tới xuống dưới chân, rồi thấy hơi thở cảm nhận toàn thân. Nếu các con nghĩ nói “À, cái thân các con yên lặng quá, không có gì hết” là bị mất quán 4 Niệm Xứ, bị phóng dật rồi. Sai. Không đúng. Đừng nói gì hết, để cho nó tự nhiên thì đúng.
Khi đi ra ngoài, thấy mọi cái chung quanh, tâm không khởi niệm nào, thấy thoái mái như vậy là đúng cách quán 4 Niệm Xứ. Nhưng khi các con tự biết các con được thoái mái do tâm không khởi niệm thì ngay đó tức khắc các con bị dính thoái mái, vậy là bị phóng dật thoái mái, mất quán 4 Niệm Xứ.
Cho nên đừng khởi niệm. Đang thoái mái biết thoái mái thôi. Cũng như cảm nhận thân biết cảm nhận thôi, đừng khởi niệm các con đang cảm nhận thân thoái mái. Khởi niệm là bị phóng dật. Cảm nhận thì im lặng cảm nhận không khởi niệm, chỉ biết thế thôi. Khéo léo chỗ này thì mới đúng cách quán 4 Niệm Xứ.
Con tu đang đi cảm nhận thân đi là đúng quán 4 Niệm Xứ. Nhưng nếu con khởi niệm biết cảm nhận thân đi hay khởi niệm cảm nhận thân thấy được an trú hay thấy được thanh thản là sai tức khắc. Khởi niệm là không đúng, quán trạng thái đó là đúng. Khởi niệm là tâm đã bị phóng dật trên cái niệm đó, trên trạng thái đó. Còn để cho nó tự nhiên, nó sao thì sao, không khởi niệm thì đúng. Đó là quán 4 Niệm Xứ.
Tu 4 Niệm Xứ mà nhân ra được vậy thì mau chứng đạt lắm.
Nói cách khác:
Tu 4 Niệm Xứ là khi thì nhận ra cái thân, khi thì tai nghe, khi thì mắt thấy... nhưng đừng phân biệt. Hễ phân biệt là bị dính mắc, bị phóng dật trên niệm phân biệt. Ngay cả trên thân cũng đừng phân biệt, thí dụ như “thân này bây giờ yên ổn quá”, “Nó thanh thản quá”. Nó yên ổn biết nó yên ổn, nó thanh thản biết nó thanh thản, đừng nghĩ đang yên ổn, đang thanh thản.
Nghĩ là trật.
Nếu khi đang tu rồi nghe tiếng đồng hồ kêu tíc tắc, con giữ tâm theo dõi tiếng kêu tíc tắc, không rời khỏi tiếng đó. Cái đó không phải con tu 4 Niệm Xứ đâu. Pháp 4 Niệm Xứ nghe tiếng tíc tắc thì một lúc cái tâm sẽ tự rời khỏi tiếng kêu đó, nó sẽ quán qua cái khác. Nó không đứng hoài ở đó đâu. Đứng như vậy là nó bị ức chế, mà nó quán qua cái khác. Nếu các con lôi tâm các con vào tiếng đồng hồ nữa là các con ức chế tâm. Là các con sai. Trong khi nghe tiếng đồng hồ là nó đang quán pháp thì trong tâm các con đừng khởi ý nghĩ các con quán pháp. Là đúng quán 4 Niệm Xứ về pháp. Nếu khởi là sai, là phóng dật. Đã bị nghe âm thanh đó mà lại bị phân tâm đang quán pháp là sai rồi. Ngay cả các con nghĩ các con quán pháp là đã sai. Phân biệt tiếng đồng hồ, cho là nó làm rầy, làm động nhiếp tâm không được thì lại càng phóng dật hơn nữa, sai hơn nữa.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét