681- QUÁN XẢ TÂM TRÊN BỐN NIỆM XỨ

 

681- QUÁN XẢ TÂM TRÊN BỐN NIỆM XỨ

(37:12) Bây giờ tới cái bài kinh kế:

“Này các thầy Tỳ Kheo, như thế nào là thầy Tỳ Kheo sống quán tâm trên tâm?”

Hồi nãy trên thọ, bây giờ trên tâm.

“Này các thầy Tỳ Kheo, ở đây Tỳ Kheo với tâm tham, tuệ tri, biết…​”

Tuệ tri tức là tôi biết đó

“…​biết tâm có tham.”

Nghĩa (là) tâm khởi ham muốn cái gì đó, thì cái vị Tỳ Kheo đó biết cái tâm mình còn ham muốn.

“Tâm không ham muốn thì vị đó biết tâm không ham muốn. Tâm có sân thì vị ấy biết tâm có sân. Tâm không sân thì biết tâm không sân. Tâm có si thì biết tâm có si. Tâm thu nhiếp thì biết tâm thu nhiếp”.

Nghĩa là bây giờ mình thu nhiếp, nhiếp cái tâm mình ở trong hơi thở thì mình biết nó đang thu nhiếp được hoàn toàn, thì rõ ràng là mình đang biết.

“Tâm tán loạn thì biết tâm tán loạn.”

Nghĩa là tâm mình nghĩ cái này, nghĩ cái kia, nghĩ cái nọ, nó nghĩ đủ thứ hết, nó liên tục, từ cái này rồi nghĩ tới cái khác, thì mình biết cái tâm của mình đang tán loạn.

“Hay với tâm quảng đại thì biết tâm quảng đại, tâm không quảng đại thì biết tâm không quảng đại. Tâm hẹp lượng thì biết tâm hẹp lượng. Tâm hữu hạn thì biết tâm hữu hạn. Tâm vô thượng thì biết tâm vô thượng. Tâm có định thì biết tâm có định. Tâm có tỉnh thì biết tâm có tỉnh. Tâm có tuệ thì biết tâm có tuệ. Tâm không định thì biết tâm không định. Tâm có giải thoát biết tâm giải thoát. Còn tâm không giải thoát thì biết tâm không giải thoát.”

Đó là trên cái tâm của mình, mình biết từng cái tâm của mình nó như thế nào. Bây giờ tâm mình qua cái thọ nó không đau, thì mình biết nó không đau, mà qua cái thọ mình biết nó có đau thì mình biết nó có đau, tức là trên tâm mình quán được cái tâm.

“Như vậy vị ấy sống quán tâm trên nội tâm, hay sống quán tâm trên ngoại tâm, hay sống quán tâm trên nội ngoại tâm. Hay sống quán tánh sanh khởi trên tâm.”

Nghĩa là nó muốn sanh khởi một cái niệm nào đó, thì cái tánh sanh khởi của nó, nó cũng sẽ báo trước cho chúng ta biết như thế nào. (39:27) Thì do đó nếu một người tu tỉnh thức thì chúng ta thấy rất rõ ràng cái tánh sanh khởi của nó.

Và khi mà chúng ta quán như vậy thì cái tánh sanh diệt, tức là nó sanh ra rồi nó diệt, thì chúng ta cũng thấy:

“Hay sống quán tánh sanh diệt trên tâm.

Có tâm đây vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì ở trên đời này. Này các Tỳ Kheo, như vậy là Tỳ Kheo sống quán tâm trên tâm.”

Ở đây cái tâm của chúng ta nó nghĩ ngợi, nó làm cái gì, nó khởi niệm gì chúng ta cũng đều biết nó hết, cho nên chúng ta lúc nào cũng chánh niệm tỉnh thức ở trên những cái niệm của nó. Cho nên như vậy là chúng ta đâu có ức chế nó chỗ nào đâu? Các thầy thấy.

Mà khi nó có những cái niệm đó, nó không đúng, nó là ác pháp, thì chúng ta sẽ đoạn dứt liền, nó là thiện pháp thì chúng ta tăng trưởng. Mà nó không niệm gì hết tức là nó ở trong Thập Thiện. Mà Thập Thiện thì chúng ta biết nó là Thập Thiện, vì vậy mà chúng ta cũng vẫn tăng trưởng, tức là vẫn kéo dài cái trạng thái đó ra. Mà bây giờ nó có cái niệm tốt, tức là thiện, thì chúng ta tăng trưởng cái niệm đó lên cho nó tốt. Thì cái sự suy nghĩ như vậy đó, gọi là Tầm, Tứ.

Cho nên cái người mà nhập Sơ Thiền ly dục, ly ác pháp thì có Tầm có Tứ chớ đâu phải hết. Cho nên cái niệm thiện nó có khởi, vì vậy mà chúng ta đâu có ức chế hoàn toàn là cái tâm chúng ta chẳng niệm thiện niệm ác đâu? Cho nên nó vẫn thản nhiên, thanh thản.

Còn (cái) này quý thầy không hiểu, mà quý thầy tu giống như là cái người Thiền Đông Độ, suốt ngày để cho nó miên mật không có một niệm gì xen vào trong đầu của mình hết, thì tức là quý thầy đã tu sai rồi. Cho nên nó rối loạn quý thầy, nó làm cho quý thầy, nó đánh cho quý thầy đủ cách hết, để rồi nó làm cho quý thầy loạn tưởng.

Chớ còn cái này tự nhiên, mình sống tự nhiên không có gì hết. Bây giờ niệm thiện tôi biết niệm thiện nè, mà tâm tôi có sân tôi biết nè. Tâm sân thì tôi phải tu pháp gì để cho tâm tôi hết sân nè, tôi phải quán nè, phải như thế nào nè, để chừng một chút xíu là nó hết sân, chớ không phải để kéo dài một ngày, hai ngày!

Đó là mình biết rõ được tâm của mình như vậy. Cho nên gọi là “trên tâm quán tâm”, là quán sát cái tâm của mình, từng phút từng giây như vậy, nghĩa là mình phải tỉnh giác ở trên cái tâm của mình như vậy. Mà tỉnh giác như vậy thì không có nghĩa là ức chế.

(41:13) Cho nên mình có Tầm mà, có Tứ, có suy nghĩ mà, có hiểu biết, để rồi từ đó mình biết, à bây giờ tâm mình còn sân nè, thì mình phải tu cái pháp nào? Vậy thì bây giờ nó sân cái chuyện gì? Mà sân cái chuyện đó mình chưa có thấu rõ thì mình phải đem cái (Định) Vô Lậu quán xét, mình quán xét vô, thì mình thấy rõ rồi thì mình xả tâm ra.

Mình xả tâm ra thì nó không còn giận nữa, nó hết giận rồi, mình nó hết giận rồi thì mình biết tâm mình không sân. Tâm mình không sân thì bây giờ nó đang an, an thì mình đang giữ cái an đó, nó không còn niệm gì nữa thì thôi.

Mà nó có niệm gì khác, mình nói “Niệm này thiện thì nên tăng trưởng!”, mình suy tư cái niệm đó, quán xét cái niệm đó. Như vậy là suốt ngày mình thấy mình ở trong cái lành thôi.

Còn bây giờ nếu mà nó có cái niệm gì mình lo lắng, mình bận rộn đến cái đời sống vật chất, ăn uống cái này kia, đó là niệm ác hết. Còn nếu mà cái niệm thiện là cái niệm gì mà làm cho người khác không khổ, làm cho người khác được hạnh phúc, được an vui, thì đó là niệm thiện. Mà niệm gì mà đem lại cho mình khổ thì cái niệm đó là ác niệm.

Mình lo lắng không biết mấy đứa con bây giờ nó làm ăn như thế nào, như vậy là nó sẽ nghèo khổ hay hoặc là nó sẽ bán tiệm nó đi. Mình ngồi đây thí dụ mình lo vậy, tức là mình bị niệm ác rồi, cho nên ngay đó là mình biết cái tâm mình nó đang khởi niệm ác. Vì vậy đó mình phải diệt nó đi bằng cái định gì?(43:02) Tức là cái tâm niệm của mình ngay đó là mình phải biết dùng cái pháp nào để mà đoạn dứt nó.

Biết áp dụng như vậy thì cái kết quả của quý thầy, của các con sẽ được giải thoát, mà hằng ngày sống như một người bình thường mà tâm hồn thanh thản, an lạc, đâu có chuyện gì mà xen vào trong cái đầu mình được.

Cho nên mình tu mà coi như là không tu gì hết, coi như bình thường, mà ai chửi ai mắng ai gì cũng không giận hết. Thì như vậy là rõ ràng mình đã biết được cái tánh sanh khởi của cái tâm của mình rất rõ.

Cho nên khi có người ta nói nặng lời nói, hay nói gì đó, mà ngay đó là mình đã biết được cái tâm của mình, cho nên mình chặn đứng ngay liền bằng cái pháp mình đã học, mà Thầy đã dạy năm rồi.