282- 2- SỐNG TRONG THIỆN MÀ KHÔNG DÍNH MẮC THIỆN

 

282- 2- SỐNG TRONG THIỆN MÀ KHÔNG DÍNH MẮC THIỆN

(09:20) Kế đó thì Thiện Chân Huệ hỏi Thầy:

“Kính bạch Thầy! Bất khổ bất lạc thọ là ta không khổ mà cũng không vui, hay gọi là trung đạo phải không thưa Thầy?”

Dó, nếu mà cái, ở đây nó có ba cái thọ: thọ lạc, thọ khổ, và cái chỗ thọ không lạc mà cũng không khổ nữa.

Nghĩa là, thường thường bên Thiền Đông Độ thì người ta chấp cái chỗ mà “không buồn cũng không vui” đó, tức là không khổ mà cũng không có cái gì mà vui đó, tức là người ta không có bị dính mắc vào hai cái chỗ này. Thì cái trạng thái chỗ thọ bất lạc bất khổ này, thì người ta nghĩ đó là cái trung đạo, cái đường lối của đạo Phật.

Nhưng mà sự thật ở đây, cái thọ nó là vô thường, dù là nó bất lạc bất thọ khổ nó chỉ là trong một giây lát nào đó, rồi nó sẽ có thọ lạc hay hoặc thọ khổ, cho nên nó là bản chất vô thường rồi. Dù là cái thọ lạc, thọ khổ này nó cũng là bản chất vô thường, cho nên đâu phải thường hằng. Vậy mà chúng ta chấp nó là trung đạo, cái đường lối của đạo Phật thì nó không phải đâu.

Cho nên ở đây Thầy đáp:

“Theo đạo Phật có ba trạng thái: thọ lạc, thọ khổ và thọ bất lạc bất khổ. Ba thọ này Đức Phật không chấp nhận thọ nào cả, luôn luôn tu tập tìm mọi cách để xả ly chúng.”

Xả ly ba cái thọ này, bởi vì cái thọ lạc, thọ khổ, cái thọ bất lạc bất khổ này nó không phải là cái trung đạo, không phải là cái cứu cánh.

Nhưng mà vì Thiền Tông có thể chấp nhận nó là cái trạng thái “chẳng niệm thiện, niệm ác”, do cái chỗ mà nó không thiện không ác, thì do vì vậy mà nó cũng chẳng buồn mà cũng chẳng vui. Thiện là vui, mà ác là khổ, mà đây nó không khổ, mà nó cũng không vui, do đó nó là cái chỗ bất lạc, bất khổ của Phật đã chỉ.

Vì vậy mà cái chỗ này Đức Phật bảo: đây là một cái trạng thái nó còn vô thường, bởi vì nó là thọ vô thường, dù là thọ bất lạc bất khổ cũng là vẫn vô thường, cho nên nó chưa phải là cái chỗ cứu cánh của chúng ta.

Cho nên ở dây trong kinh thì Đức Phật cũng xác định để chúng ta thấy rõ được con đường tu tập của chúng ta.

“Thọ bất lạc bất khổ, trạng thái này tương ưng với trạng thái “chẳng niệm thiện, niệm ác” của Thiền Đông Độ.”

(11:38) Nghĩa là trạng thái này, chúng ta xét ra cái chỗ mà niệm thiện niệm ác, tức là niệm không vui, không buồn, thì nơi này coi như là “bản lai diện mục hiện tiền”.

Nhưng mà cái chỗ này không phải là cái chỗ mà Đức Phật chấp nhận, vì nó còn cái thọ, thọ cái chỗ mà không vui, không buồn. Còn cái niệm không thiện, không ác thì tức là cái chỗ, nó còn ở trong cái chỗ vô thường.

Vì chúng ta, thí dụ như bây giờ nghe cái danh từ nó “chẳng niệm thiện niệm ác”, thì chúng ta ngỡ tưởng là trong cái đầu của chúng ta nó không có cái niệm thiện niệm ác thì nó phải có một cái trạng thái nào đó, cái trạng thái đó là “bất khổ bất lạc thọ”. Nghĩa là nó không có khổ mà cũng không có lạc, cho nên không có niệm thiện niệm ác, tức là không vui thì cũng không buồn.

Mà không vui không buồn thì nó phải có cái trạng thái thọ, thọ cái bất khổ bất lạc đó chớ? Chớ đâu phải là nó không có niệm thiện niệm ác thì nó ở không ngơ, không có cái gì đâu! Nó phải còn có ở trong cái thọ đó.

Cho nên phải nói rằng, khi mà nói “chẳng niệm thiện niệm ác” thì chúng ta phải suy nghĩ đến cái trạng thái trong cái “chẳng niệm thiện niệm ác” này, là cái trạng thái nó chẳng thọ khổ mà chẳng thọ lạc.

Thì như vậy chúng ta mới thấy rõ được cái chỗ chấp của bên Thiền Đông Độ, thì coi như cái chỗ đó là cái chỗ mà Phật đã thấy đó là: thọ là vô thường, dù là bất lạc bất thọ khổ cũng là vô thường, bởi vì thọ Phật đã nói vô thường mà. Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức - Ngũ Uẩn này là vô thường.

Rồi Đức Phật cũng xác định cho bốn cái chỗ mà chúng ta đang để mà tu tập cho nó gọt sạch được, để mà đi đến chỗ giải thoát đó. Thì thân, thọ, tâm, pháp thì Đức Phật cũng xác định bốn cái chỗ này: vô thường, khổ, không, vô ngã. Bốn cái chỗ vô thường nè, khổ nè, không, vô ngã, nó rõ ràng.

Đức Phật cũng xác định ở chỗ cái thọ này là vô thường, mà nó là không, nó cũng vô ngã, cái thọ này cũng không có ngã nữa. Cho nên nó vốn không, từ có đủ cái duyên hợp lại thì nó mới có thành một cái mụt ghẻ, nó mới thành đau, thành đớn.

Bây giờ thí dụ như cái tay chúng ta không đứt nè, thì làm sao chúng ta có đau đớn được! Cho nên do cái nhân duyên chúng ta chặt trúc, hay hoặc là chặt cây, hay làm cái gì đó, hoặc nhổ cỏ, nó mới đứt tay chúng ta, cái duyên nó hợp lại làm cho cái hoàn cảnh đó, chúng ta xảy ra một cái vết thương, từ đó chúng ta mới thấy ngón tay mình đau, cái thọ khổ đó nó mới xảy ra.

Hay hoặc là bây giờ chúng ta ăn cái miếng ăn đó nghe nó ngon, ngọt ở trong miệng của chúng ta, thì đó là do cái duyên hợp lại, khi đó thì cái cảm xúc của chúng ta tiếp xúc với cái pháp trần, cho nên nó mới sanh ra cái thọ lạc, ăn thấy ngon.

Vì vậy đó, mà nó đưa đến chúng ta mới sanh ra cái ái dục, cái ưa thích nó, mà làm chúng ta đau khổ. Bởi vì mình ưa thích nó thì mình phải tìm kiếm nó, thì như vậy là mình sẽ gặp nhiều cái đau khổ ở trên cái sự ưa thích. Vì đó là cái nguyên nhân đau khổ, mà cũng là cái nơi mà tập hợp tất cả những sự đau khổ chúng ta đến, là vì ưa thích thì tức là nó phải tập hợp.

“Nó không thể được gọi là trung đạo của đạo Phật. Nó chỉ là một trạng thái tâm bình thường không khổ không lạc mà thôi.”

Cái trạng thái tâm của mình nó bình thường nó không khổ không lạc. Như bây giờ chúng ta không có khổ không lạc, tức là cái trạng thái của tâm bình thường. Nhưng mà trạng thái tâm bình thường này nó thuộc về ý thức không niệm thiện, niệm ác mà thôi.

“Trung đạo của đạo Phật không phải là pháp môn nằm giữa pháp môn đối đãi.”

Nghĩa là đừng nghĩ rằng trung đạo nằm giữa các pháp môn đối đãi, vì pháp môn đối đãi, bên đây khổ, bên đây lạc, mà cái trung đạo nó nằm giữa cái không khổ không lạc này là nghĩ rằng đó là trung đạo của Đạo Phật, không phải đâu!

Bởi vì chúng ta phải hiểu rõ ràng, khi mà chúng ta học Tứ Chánh Cần chúng ta mới hiểu rõ rằng cái trung đạo của Phật nó không phải nằm giữa cái pháp đối đãi, cái pháp nhị nguyên đâu. Nó không phải là cái hiểu quá tầm thường như vậy.

“Trung đạo của đạo Phật là một pháp môn vượt ra khỏi nhân quả.”

Pháp môn, mà cái đường trung đạo của đạo Phật, nó vượt ra khỏi cái nhân quả, cái đường lối của đạo Phật mà tu tập để giúp chúng ta vượt ra nhân quả.

Vì con người, vì muôn vật mà sanh ra, nó từ nhân quả mà sanh ra, rồi chết đi về nhân quả. Cho nên chúng ta muốn ra khỏi cái sự sống chết, làm chủ cái sự sống chết, chấm dứt tái sanh luân hồi, thì chúng ta phải vượt ra khỏi nhân quả.

Mà nếu mà chúng ta ở trong vòng nhân quả thì chúng ta sẽ bị nhân quả chi phối mà tái sinh luân hồi, và thọ biết bao nhiêu khổ và vui ở trong cái nhân quả đó.

(16:06) Cho nên cái mục đích trung đạo của đạo Phật là làm sao mà vượt ra cho khỏi nhân quả.

“…​ nhưng lấy thiện pháp làm nền tảng, làm điểm tựa, làm hòn đảo, làm ngọn đèn.”

Lấy cái thiện pháp làm, cho nên ở kia thì nó phải bỏ thiện bỏ ác, còn ở đây nó không có bỏ thiện mà nó lấy thiện nó làm cái nền tảng để nó vượt ra nhân quả. Mà do nhân quả mới tạo ra thiện ác, đó các thầy phải hiểu!

Nhưng mà bây giờ nó không có bỏ cái đối đãi của cái pháp ác, tức là nó lấy cái thiện để làm điểm tựa, chớ nó không phải chấp nhận cái thiện. Nó làm cái điểm tựa để nó vượt qua, cho nên vì vậy mà đạo Phật mới lấy giới luật mà làm đầu, bởi vì giới luật của Phật là thiện pháp. Quý thầy thấy hiểu chưa?

Bởi vì từ cái thiện pháp đó mà cái người tu sĩ chúng ta mới ly dục, ly ác pháp, mới có được cái Sơ Thiền. Còn nếu mà chúng ta không ly dục ly ác pháp thì chúng ta sẽ ở trong ác pháp, cho nên vì vậy thì chúng ta đâu làm sao mà nhập Sơ Thiền được!

Cho nên vì vậy phải hiểu trung đạo của đạo Phật lấy thiện pháp mà làm cái nền tảng, làm cái điểm tựa, làm cái hòn đảo, làm cái ngọn đèn sáng để soi cho mình đi trên con đường đó để vượt qua nhân quả. Vì nhân quả là cái nguyên nhân để cho chúng ta tái sạnh luân hồi, mãi mãi nhiều kiếp, nhiều đời chúng ta ở trong cái lục đạo, ở trong cái sự đau khổ.

“Vì thế đức Phật không chấp nhận thọ bất lạc bất khổ là cứu cánh, là đạo mình.”

Nghĩa là Đức Phật không có chấp nhận cái trạng thái đó là cứu cánh đâu.

“Cứu cánh của đạo Phật là đoạn dứt ác pháp, tăng trưởng thiện pháp, tức là đoạn dục.”

Nghĩa là mình đoạn dục thì ác pháp sẽ không còn, mà khi mà đoạn dục thì tức là chúng ta còn ở trong thiện pháp.

(18:15) Cho nên trong Sơ Thiền Đức Phật có dạy rất kỹ, Thầy nhắc lại cho quý thầy thấy. Đức Phật nói ly dục ly ác pháp nhập Sơ Thiền. Nhập Sơ Thiền do ly dục sanh hỷ lạc, có Tầm có Tứ. Có Tầm là có sự suy nghĩ mà, mà suy nghĩ thiện Đức Phật đâu có cấm.

Như bây giờ thấy một người đang đau khổ thì chúng ta giúp đỡ họ bằng cách này khác, thấy một người đang đói chúng ta đem cơm cho ăn, thì đâu phải cái niệm đó mà Đức Phật bảo chúng ta rằng đừng có niệm.

Cho nên chúng ta vẫn làm điều thiện được ở trong Tứ Vô Lượng, tức là tâm từ, bi, hỷ, xả của chúng ta vẫn tu tập được cái điều đó chớ, cái điều đó vẫn là thiện chớ đâu phải là ác.

Cho nên vì vậy Đức Phật vẫn lấy cái thiện để từ cái thiện đó giúp cho chúng ta vượt ra pháp ác. Người ta chửi mình mà mình thương người, thì làm sao mình giận người ta được? Đó không phải là cái đối trị được cái, tâm từ của mình, tâm bi của mình đối với cái tâm sân của mình sao? Cho nên Đức Phật đứng ở trên cái nền tảng của thiện để mà vượt qua nhân quả.

Nhưng mà khi vượt qua được nhân quả thì nó không còn thiện và ác. Còn bây giờ chúng ta đang ở trong cái ác pháp mà chúng ta không chấp nhận thiện pháp thì chúng ta lấy cái gì mà đối trị nó được?

Cho nên ở đây đạo Phật dạy chúng ta rất rõ, biết đứng cái chỗ đứng của chúng ta rất vững, để từng đó chúng ta hoàn toàn được hạnh phúc của tâm hồn. Vì thiện không làm mình khổ, mà không làm người khác khổ.

“Mục đích diệt ác…​”

Ở đây Thầy xin đọc lại chỗ này:

“Cứu cánh của đạo Phật là đoạn dứt ác pháp, tăng trưởng thiện pháp, tức là đoạn dục.”

Nghĩa (là) mình nói là đoạn dứt cái ác pháp mà tăng trưởng thiện pháp, thì mình biết rằng đoạn dục. Mà đoạn dục thì cái mục đích dục là cái lòng ham muốn của mình, đó là Tập Đế, do cái lòng ham muốn của mình mà nó tập bao nhiêu sự khổ đến cho mình.

(20:07) Đó là trong Tứ Diệu Đế thì Đức Phật đã chỉ định cho thấy rằng cái nguyên nhân mà sanh ra khổ của con người là cái dục. Mà bây giờ chúng ta đoạn dứt ác mà tăng trưởng thiện, tức là đoạn dứt dục.

“Đoạn dục tức là Diệt Đế, còn gọi là Niết Bàn.”

Bởi vì ở cái Diệt Đế người ta có thể nói nó là Niết Bàn được, bởi vì cái tâm ham muốn chúng ta đã diệt nó được rồi, đoạn nó rồi, thì cái trạng thái ở trong cái tâm đó thì nó là Niết Bàn.

Chớ không phải đi tìm cái cảnh giới nào mà có Niết Bàn, mà chính cái chỗ cái trạng thái tâm chúng ta đã hết ham muốn thì đó là Niết Bàn. Mà hết ham muốn thì không còn ác pháp, cho nên còn toàn là còn thiện pháp.

Cho nên có Tầm có Tứ chớ đâu phải hết, tức là có sự suy tư, mà suy tư ở trong pháp thiện chớ không phải còn suy tư ở trong pháp ác. Không còn những thủ đoạn gian ác, không còn những cái ý nghĩ hung ác, không còn những cái lời nói dữ tợn nữa.

Do như vậy thì chúng ta thấy rất rõ con đường của đạo Phật chỉ chúng ta cách thức chúng ta đứng trên cái chỗ nào để mà chúng ta chuẩn bị cho một cuộc chiến đấu với nội tâm của chúng ta.

“Muốn diệt ác pháp chỉ có thiện pháp mới diệt được mà thôi.”

Nghĩa là bây giờ các thầy thấy rất rõ nè, trong Thập Thiện Đức Phật dạy rất rõ nè, có mười điều lành, mà mười điều lành đó thì bây giờ mình nhắm vào ba cái điều lành của ý mình nói, thì tức là không tham, không sân, không si rồi.

Mà người nào đã có tham, có sân, có si, thì người đó đang ở trong ác pháp chứ gì, mà không tham, không sân si thì đó là thiện pháp chứ gì, đó rất rõ ràng.

Vì vậy mà bây giờ chúng ta muốn tăng trưởng thiện pháp, thì tức là kéo dài cái thời gian không tham, không sân si. Mà không tham, không sân si tức là đoạn dứt ác pháp rồi, thì đâu có gì mà không giải thoát tâm hồn của chúng ta?

Cho nên thấy rất rõ. Mà nếu mà chúng ta không đứng ở trên cái thiện pháp không tham, không sân si thì chúng ta đứng chỗ nào? Đứng cái chỗ chẳng niệm thiện, niệm ác, tức là chúng ta đã hủy luôn cái nền tảng thiện pháp rồi, thì làm sao mà chúng ta gọi là giải thoát cho được?

(21:58) Dù bây giờ chúng ta có tu một ngàn kiếp đi nữa cái chỗ “chẳng niệm thiện, niệm ác” thì chúng ta cũng chẳng giải thoát được khỏi “niệm thiện, niệm ác”. Bởi vì chúng ta đã xóa bỏ nó đi, thì xóa bỏ chúng ta đứng ở trong nền tảng nào mà để chúng ta biết rằng cái tâm chúng ta giải thoát?

Vì giải thoát của đạo Phật nhắm vào tam độc tham, sân, si. Mà tham, sân, si là ác pháp, cho nên chúng ta mới dựa vào cái không tham, không sân si này là cái pháp thiện để mà chúng ta diệt cái pháp ác mới được. Còn bây giờ tâm chúng ta có tham mà chúng ta không biết, chúng ta nói không có tham, thì tức là sai.

Cho nên cái người phá giới, ăn uống phi thời, ngủ nghỉ phi thời, vật chất đầy đủ mà họ vẫn nói rằng họ không dính mắc, sự thật ra thì cái người đó họ chưa có phải trí tuệ của đạo Phật đâu, họ không thấy.

“Muốn diệt ác pháp, chỉ có thiện pháp mới diệt được mà thôi. Nhưng diệt được ác pháp thì cũng không dính mắc trong thiện pháp, nhưng lại sống trong thiện pháp.”

Nghĩa là diệt cái ác pháp rồi thì không dính mắc vào ác pháp, nhưng lại sống trong thiện pháp.

“Cho nên bất thọ lạc, bất thọ khổ là một trạng thái chẳng thiện, chẳng ác. Ngược lại trung đạo của đạo Phật sống trong thiện pháp mà không bị dính mắc thiện pháp.”

Cái hay là chúng ta lấy nó làm cái nền tảng để rồi chúng ta vượt qua nhân quả, cho nên trong cái hành động nhân quả chúng ta sẽ làm chủ được hoàn toàn, cho nên chúng ta không mắc vào thiện pháp.

Còn nếu mà chúng ta mắc vào thiện pháp thì chúng ta cứ lo đi từ thiện, cứu trợ hoặc làm cái chuyện này, chuyện kia, rồi kêu gọi Phật tử đóng tiền cất chùa, xây tháp rồi gọi là thiện pháp, thì cái đó là không thiện gì nữa hết, mà cái đời chúng ta không giải thoát chỗ nào hết.