203- 5- ĐỂ CÓ TRÍ TUỆ CẦN PHẢI HỌC TẬP, ĐỂ CÓ THỨC CẦN PHẢI LIỄU TRI

 

203- 5- ĐỂ CÓ TRÍ TUỆ CẦN PHẢI HỌC TẬP, ĐỂ CÓ THỨC CẦN PHẢI LIỄU TRI

(24:15) Bây giờ câu hỏi kế:

Hỏi: “Thế nào là sự sai khác giữa trí tuệ và thức?”

Bây giờ cái trí tuệ của chúng ta nè, bây giờ nó khởi ra một cái niệm, nó hiểu cái này, nó hiểu cái kia, nó biết cái nọ, đó là chúng ta nói là cái trí tuệ.

Còn cái thức thì nó cũng là biết. Thì cái trí tuệ nó cũng biết, cái thức nó cũng biết, như vậy là giữa trí tuệ với cái thức này nó có sự sai khác hay không? Chớ không khéo rồi cái trí tuệ cũng là cái biết, nhưng mà cái thức là cái biết, hai cái này nó có hợp chung lại hay không, hay là không hợp chung? Đó là những cái câu hỏi như vậy, để chúng ta phân biệt được chỗ cái trí tuệ và cái thức của chúng ta.

Ở đây Thầy sẽ đáp

“Sự sai khác của trí tuệ và thức là trí tuệ cần phải tu tập, học tập, còn thức thì cần phải liễu tri.”

Chữ “học tập”, “tu tập” nè, bây giờ có cái chuyện đó mình không có biết, cũng như bây giờ mình chưa có học tới cái lớp đó, thì mình chưa cái biết những cái bài vở đó.

Cũng như bây giờ một người học sinh mà họ chưa cái học Đại số học, thì họ chỉ học Số học không, thì họ có chưa biết cái Đại số học như thế nào. Nhưng bây giờ họ đã học, họ đã học thì họ đã biết được Đại số học, thì cái biết đó đó, cái biết thêm cho họ biết được cái Đại số học đó, gọi là trí tuệ, tức là cái trí tuệ mà tích lũy, cái đó gọi là trí tuệ.

Nghĩa là bây giờ họ chưa biết cái nghề Y Khoa là cái gì, nghĩa là họ chưa có biết cái tim, gan, phèo, phổi con người ra như thế nào. Thì do đó bây giờ họ học tập rồi, thì cái mà bây giờ họ biết được cái bộ phận ở trong người của chúng ta là ngũ tạng rồi này kia, họ biết được, thì cái biết đó gọi là trí tuệ.

Cho nên cái trí tuệ ở đây xác định, cái trí tuệ là cái chỗ mà tu tập, học tập nó sẽ hiện ra, còn nếu mà chúng ta không chịu học tập thì chúng ta không biết, thì cái đó không phải là trí tuệ.

Tu tập mà nó có trí tuệ là từ Định sanh Tuệ, nó làm cho cái tâm chúng ta lặng lẽ rồi nó phát ra, chúng ta mới thấy được cái này mà hiểu được cái kia. Từ lâu chúng ta không thấy hiểu cái đó, mà bây giờ chúng ta lại hiểu thấu được những cái đó, phát minh ra được những cái này, phát minh ra được những cái kia, là do cái sự tu tập.

Còn bây giờ chúng ta chưa biết cái gì hết mà chúng ta học tập, như bây giờ một đứa bé mới có năm, sáu tuổi, nó chưa biết chữ A, chữ B, C, do bây giờ nó được học tập A, B, C rồi nó ráp vần lại nó đọc, thì cái mà bây giờ nó đã đọc được, cái đó gọi là trí tuệ.

Có phân biệt được như vậy mình mới hiểu được cái chữ trí tuệ chớ không khéo rồi mình không hiểu.

(27:06) Còn cái thức thì như thế nào? Cái thức thì nó cũng biết vậy, nhưng mà cái thức nó nằm ở chỗ nào đây? Cái thức thì ở đây nói cái thức đó, cần phải liễu tri.

Liễu tri nghĩa là cái trí tuệ chúng ta biết được cái tâm của chúng ta tham, sân, si là khổ, mà bây giờ mỗi chút thì chúng ta biết nó bỏ, quyết tâm bỏ đó. Nghĩa là thấy cái đó là cái không phải, cái ác pháp rồi, quyết bỏ đó, nhưng mà nó cứ hễ đụng tới là nó phiền não. Cái trí tuệ thì biết rồi, biết cái đó là bậy rồi, nhưng mà bỏ thì bỏ không được.

Cho nên bây giờ chúng ta mới thấy được cái thức, cái thức thì cần phải liễu tri. Thì cái trí tuệ chúng ta biết được cái đó là khổ, nhưng mà chúng ta bỏ không được, vì vậy bây giờ chúng ta mới thấy được cái thức. Mà cái thức mà nó liễu tri, tức là nó thấm nhuần được cái chỗ khổ đó, nên bây giờ người ta chửi, mình hết giận. Cho nên cái thức là cái phải liễu tri, mà nó liễu tri thì nó mới hết giận. Còn bây giờ chúng ta, cái trí tuệ chúng ta biết cái đó khổ, nhưng chưa liễu tri.

Cho nên chữ “liễu tri”, “liễu” nghĩa là thông suốt, thấm được cái lý, “tri” là biết một cách rất là thấm cái lý của nó. “Liễu” là toàn diện, thâm sâu ở trong đó, cho nên nó không còn cái đối tượng, cái pháp ở ngoài mà làm động được cái tâm của chúng ta, gọi là “liễu tri”.

(28:28) Đó thì vì vậy cho nên ở đây cái thức thì cần phải liễu tri, mà cái trí tuệ thì cần phải tu tập và học tập. Như vậy thì bây giờ chúng ta mới phân biệt được những cái gì mà là cái trí tuệ, những cái gì mà chúng ta hiểu, mà những cái gì mà chúng ta buông xả được, chứ nếu không, chúng ta không thực hiện được cái liễu tri thì chúng ta xả không được đâu. Chúng ta chỉ có cái trí tuệ hiểu biết mà chúng ta không có liễu tri thì chúng ta không xả được.

Ở đây thầy giải thích thêm để hiểu:

“Trí tuệ do tu tập hoặc học tập thấy biết một sự vật đúng như thật.”

Bây giờ chúng ta nghe nói Khổ Tập Diệt Đạo thì chúng ta thấy chúng ta hiểu rồi đó, nhưng mà liễu tri cái Khổ Tập Diệt Đạo thì chúng ta chưa liễu tri. Đó Thầy đem một cái ví dụ để mà thấy chỗ thấm nhuần của chúng ta chưa.

Cho nên thức thì nó cần phải liễu tri. Thì cái thức với cái trí tuệ của chúng ta nó chỉ sai khác nhau ở chỗ đó, chớ nó không có sai khác ở chỗ nào được hết.

Nghĩa là bây giờ vừa thấy một cái vật đó, thì ngay đó là cái thức nó đã nhận, thì cái trí tuệ chúng ta cũng đã biết cái đó rồi, cho nên nó không có thấy nó sai khác chỗ nào được hết.

Nhưng mà thấy cái đó, mà bắt đầu cái trí tuệ chúng ta thấy cái đó, thì cái tâm dục của chúng ta khởi lên ham muốn cái vật đó. Thì cái liễu tri biết cái vật đó là khổ, còn trái lại cái trí tuệ chúng ta biết cái đó khổ, nhưng nó không xả, nó còn tham muốn chớ chưa hết. Nhưng mà khi mà liễu tri được cái vật đó là một cái sự khổ thật, thì cái liễu tri đó nó sẽ không bị dính mắc cái tâm chúng ta vào cái vật đó, cho nên gọi là liễu tri.

Đó thì trong cái sự tu tập mà phân biệt được như vậy thì chúng ta tu tập để chúng ta liễu tri. Vì vậy mà hàng ngày chúng ta hướng tâm, quán tâm của mình như cục đất đó, để làm gì?

“Tâm tôi như cục đất, không tham, sân, si nữa”. Thì khi mà cái thức của chúng ta, cái mà biết của chúng ta, nó liễu tri được cái “tâm như cục đất và không tham, sân, si nữa”, thì chừng đó ai chửi mình, mình không giận nữa, ai làm gì mình cũng không ham muốn nữa hết, đó là nó đã thấm nhuần. Cho nên:

“Thức liễu tri là sự hiểu biết thấm nhuần thâm sâu của các pháp.”

Nghĩa là các pháp nào đến với nó thì nó liễu tri, tức là nó hiểu thâm sâu và đúng như thật, chớ không có hiểu một cách lầm lạc.

Đó thì ở đây những cái câu hỏi như vậy, nó làm cho chúng ta biết được từng cái hiểu biết của chúng ta, trong con người, trong thân của chúng ta, trong tâm của chúng ta. Mà chúng ta biết được cái danh từ dùng đó, nó có cái nghĩa, nó phải có cái sự sai khác, và có cái sự trùng hợp với nhau ở trong đó.

Do vì vậy mà chúng ta biết rằng, hiện giờ chúng ta là người có trí tuệ, biết cái đó, nhưng chúng ta chưa liễu tri. Vậy thì chúng ta phải dùng cái pháp hướng, một ngày, hai ngày, năm ngày hay hoặc một năm, hai năm, hay năm năm, mười năm, để cho cái thức của chúng ta nó liễu tri được cái pháp đó, nó làm cho chúng ta không bị dính mắc trong cái pháp đó. Còn cái trí tuệ chúng ta không biết.

Cho nên khi mà phân biệt được cái này rồi, thì chúng ta biết con đường tu của chúng ta, như thế nào là iễu tri, mà như thế nào là là trí tuệ.