196- 9- CHÁNH NIỆM TỈNH GIÁC TRÊN HÀNH TƯỚNG CỦA NỘI, NGOẠI THÂN

 

196- 9- CHÁNH NIỆM TỈNH GIÁC TRÊN HÀNH TƯỚNG CỦA NỘI, NGOẠI THÂN

(31:47) Bây giờ thì Thầy tiếp tục trong cái bài học về kinh Tứ Niệm Xứ. Ở đây thì Đức Phật đã dạy bài kinh này cho nên đi vào những cái chi tiết. Và từ lâu tới giờ thì dựa theo kinh này, mà các nhà học giả đã diễn đạt ra nhiều sách gọi là “bốn lãnh vực” hay là kinh Tứ Niệm Xứ, đều là theo những bài kinh này mà họ đã diễn ra, nhưng họ không ngờ rằng đó là những cái định mà họ không biết.

Cho nên chúng ta đọc lại những cái kinh gốc này để rồi chúng ta thấy cái sự xác định của Thầy có đúng hay không:

“Này các Tỳ Kheo, đây là con đường độc nhất đưa đến thanh tịnh cho chúng sanh, vượt khỏi sầu não, diệt trừ khổ ưu, thành tựu chánh trí, chứng ngộ Niết Bàn đó là Bốn Niệm Xứ. Thế nào là bốn?

Này các Tỳ Kheo, ở đây Tỳ Kheo sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời. Sống quán thọ trên thọ, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời. Sống quán tâm trên tâm, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời. Sống quán pháp trên các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời”.

Nghĩa là bốn cái chỗ này đều là cái mục đích của nó là tu ở trên cái thân này để chế ngự cái tham ưu. Tham là cái lòng dục, lòng ham muốn của mình, ưu là sầu não, buồn phiền ở trong lòng gọi là tham ưu. Cho nên cái pháp này ở trên bốn cái chỗ này, để mà chúng ta khắc phục được cái sự khổ đau của chúng ta.

Đây là một cái bài viết nói ngắn như vậy thì chúng ta chưa biết chúng ta đã tu cái gì. Trên thân quán thân thì chúng ta chưa có biết gì hết, chưa có biết nó thuộc về cái định gì hết.

Đây bây giờ chúng ta lại nghe Đức Phật dạy tiếp. Đây là cái tóm lược, tóm tắt thế nào là bốn, cho nên Đức Phật chỉ nói bốn cái đơn sơ là trên thân quán thân như vậy thôi chứ chưa nói.

(33:49) Bây giờ đức Phật mới dạy chúng ta tiếp để chúng ta thấy rằng cái tu tập tiếp của nó như thế nào. Nó đi từ cái tổng quát, rồi tóm lược, rồi để đi đến cái chỗ chi tiết của nó:

“Và này các thầy Tỳ Kheo, thế nào Tỳ Kheo sống quán thân trên thân?”.

Hồi nãy ở trên thì Đức Phật đã nói tóm lược đó, Tỳ Kheo sống quán thân trên thân đó. Bây giờ sống quán thân trên thân như thế nào? Bây giờ Đức Phật mới giải thích cho chúng ta nghe:

“Này các thầy Tỳ Kheo, ở đây Tỳ Kheo đi đến khu rừng, đi đến gốc cây, hay đi đến ngôi nhà trống, và ngồi kiết già, lưng thẳng, an trú chánh niệm trước mặt.

Tỉnh giác vị ấy thở vô, tỉnh giác vị ấy thở ra. Thở vô dài vị ấy tuệ tri tôi thở vô dài, hơi thở ra dài vị ấy tuệ tri tôi thở ra dài. Hơi thở vô ngắn vị ấy tuệ tri hơi thở vô ngắn, hơi thở ra ngắn vị ấy tuệ tri tôi thở ra ngắn.

Cảm giác toàn thân tôi sẽ thở vô vị ấy tập, cảm giác toàn thân tôi sẽ thở ra vị ấy tập. An tịnh toàn thân tôi sẽ thở vô, vị ấy tập, an tịnh toàn thân tôi sẽ thở ra vị ấy tập.

Này các thầy Tỳ Kheo, như người thợ quay hay là người học trò người thợ quay thiện xảo, khi quay dài tuệ tri tôi quay dài, hay khi quay ngắn tuệ tri tôi quay ngắn. Như vậy, này các thầy rỳ kheo, Tỳ Kheo thở vô dài tuệ tri tôi thở vô dài, hay thở ra dài tuệ tri tôi thở ra dài, hay thở vô ngắn tuệ tri tôi thở vô ngắn”.

(35:39) Chữ “tuệ tri” Thầy xin dịch ra cho nó dễ hiểu, tuệ tri tức là tôi biết đó.

“Hay thở ra ngắn tuệ tri tôi thở ra ngắn.

Cảm giác toàn thân tôi sẽ thở vô, vị ấy tập. Cảm giác toàn thân tôi sẽ thở ra, vị ấy tập. An tịnh toàn thân tôi sẽ thở vô, vị ấy tập. An tịnh toàn thân tôi sẽ thở ra, vị ấy tập.

Như vậy vị ấy sống quán thân trên thân nội thân, hay sống quán trên thân ngoại thân, hay sống quán thân trên cả nội ngoại thân.

Vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên thân, hay sống quán tánh diệt tận trên thân, hay sống quán tánh sanh diệt trên thân.

Có thân đây vị ấy an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm, và vị ấy không nương tựa, không chấp trước vật gì trên đời. Này các thầy Tỳ Kheo, như vậy là Tỳ Kheo sống quán thân trên thân”.

Như vậy là một cái bài kinh như vậy đó, tức là bây giờ Đức Phật nói bài tóm lược của Đức Phật thì Tỳ Kheo sống quán thân trên thân.

Vậy thì sống quán thân trên thân như thế nào? Thì tức là Đức Phật dạy chúng ta nương vào hơi thở cái đã, rồi sau đó thì quán thân của chúng ta, nội ngoại thân, mọi cái, ở trên thân, nội ngoại thân, cái này cái kia, tất cả những cái này.

Như vậy là sau khi mà đọc bài này rồi, thì các con thấy cái định của Đức Phật dạy, chúng ta tu cái định nào ở trên cái thân này chưa? Như Thầy đã giảng thì các con biết rõ ràng là cái Định Niệm Hơi Thở, Đức Phật đã dạy cái Định Niệm Hơi Thở trước.

(37:23) Tức là bây giờ, Định Niệm Hơi Thở tức là quán thân trên nội thân tu về hành tướng rồi, ở trong cái bài kinh này có nói cái đó không? Có nói nó về hành tướng không? Nhưng khi mà chúng ta đọc, chúng ta biết cái hơi thở ra, hơi thở vô là động rồi, mà động là phải hành chớ, cho nên nó thuộc về hành tướng nội rồi, đó.

Mà hành tướng nội thì như vậy là Đức Phật đã chỉ cho chúng ta tu về cái nội trước, mà cái ngoại sau. Ở đây thay vì bài kinh này trên thân quán thân, thì phải tu về cái tỉnh giác trước để chúng ta phá được cái buồn ngủ, chớ còn nếu mà ngồi đây mà hít thở, hít thở như vậy thì nó sẽ bị hôn trầm.

Như vậy là chúng ta thấy cái bài kinh mà sắp xếp như thế này nó hơi thiếu kinh nghiệm tu tập. Cho nên có nhiều người mới vô mà lo tu hơi thở thì nó dễ bị hôn trầm, thùy miên, vô ký.

Đó thì bây giờ là cái bài thứ nhất là nói về Định Niệm Hơi Thở, còn cái phần tóm lược thêm ở trên thân quán ngoại thân, nội thân này kia, chỉ nói thêm đây là nói như vậy, chớ sự thật ra nó tới cái bài kế chúng ta mới thấy quán ngoại thân đây.

“Lại nữa này các thầy Tỳ Kheo.”

Cái bài đầu tiên này Đức Phật nói trên thân quán thân mà tu về hơi thở thì chúng ta thấy là Định Niệm Hơi Thở rồi.

Còn những phần mà Đức Phật nói thêm như thế này, thì cái phần này nó chưa phải là lúc chúng ta nói, như trên thân quán thân ngoại nội, quán thân, quán tánh ở trên thân của chúng ta, thì đây nó thuộc về những cái tâm tánh, nó thuộc về tâm nữa rồi. Ở trên thân mà quán cái tâm của chúng ta, thì đây là chưa phải cái chỗ mà chúng ta tu, mà ở đây chúng ta chỉ lấy có một cái đoạn về hơi thở mà chúng ta xác định nó là Định Niệm Hơi Thở.

Còn bây giờ nếu mà theo Đức Phật nói: “Như vậy, vị ấy sống quán thân trên nội thân, hay sống quán thân trên ngoại thân”.

(39:20) Nếu mà nội cái Định Niệm Hơi Thở này mà trên ngoại thân thì nó không đúng rồi. Ngoại thân thì cái hành tướng ngoại nó ở đâu? Mà nói về cái hơi thở mà nói về cái nhân tướng của nó, thì đâu có phải hơi thở là cái nhân tướng của cái thân đâu! Cho nên nếu mà đem cái khúc sau này ra, thì chúng ta thấy rất là khó hiểu.

Nhưng ở đây Đức Phật nói rằng chúng ta phải tu cái hơi thở này, thì đó là do cái quán trên ngoại thân rồi nội thân, rồi này kia. Ở đây theo Thầy thấy người ta không hiểu mà người ta sắp xếp như vậy. Đây các thầy sẽ nghe tới, đây ngoại thân nè:

“Lại nữa, này các thầy Tỳ Kheo, tuệ tri đi tôi đi, hay đứng tuệ tri tôi đứng, hay ngồi tuệ tri tôi ngồi, hay nằm tuệ tri tôi nằm.”

Nghĩa là, “tuệ tri” nghĩa là “tôi biết”. “Tôi nằm tôi biết tôi nằm, tôi ngồi tôi biết tôi ngồi”, thay vì chữ dịch “tôi biết” đó.

“Thân thể được sử dụng như thế nào, vị ấy tuệ tri thân thể như thế ấy. Vị ấy sống quán thân trên nội thân, vị ấy sống quán thân trên ngoại thân, vị ấy sống quán thân trên nội ngoại thân. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên thân, hay vị ấy sống quán tánh diệt tận trên thân, hay vị ấy sống quán tánh sanh diệt trên thân.

Có thân đây, vị ấy trú chánh niệm như vậy với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm, và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỳ Kheo, như vậy Tỳ Kheo sống quán thân trên thân”.

(41:03) Đây để xác định cho thấy rõ. Khi mà mình đi mình biết mình đi, khi mình ngồi mình biết mình ngồi, khi mình nằm mình biết mình nằm, mình sử dụng, cái thân mình được sử dụng như vậy, tức là mình tu Chánh Niệm Tỉnh Giác Định.

Mà thân mình hành động cái gì mình biết nó đang hành động cái nấy, thì đó là Chánh Niệm Tỉnh Giác Định, nương theo cái hành tướng ngoại. Đó là trên thân quán ngoại thân, tu theo hành tướng, thấy rõ.

Bây giờ hồi nãy, trên thân quán nội thân tu về hành tướng nội là Định Niệm Hơi Thở.

Bây giờ tu trên thân quán ngoại thân, trên thân quán thân tu về hành tướng ngoại, do đó thì chúng ta biết được đó là Định Chánh Niệm Tỉnh Giác, do hành động của thân của chúng ta nó hoạt động như thế nào thì chúng ta biết cái hành động như thế nấy.

Cho nên ở đây mới đầu, thì chúng ta thấy rất rõ. Bây giờ thân Thầy ngồi Thầy biết thân Thầy ngồi, thân Thầy đứng Thầy biết thân Thầy đứng, thân Thầy đi Thầy biết thân Thầy đi, nghĩa là cái thân Thầy động dụng như thế nào Thầy biết theo cái nấy.

Cho nên cái chỗ này các con phải suy ngẫm cho kỹ nè, bởi vì đây nó thuộc về cái phần mà chi tiết để tu tập.

Bây giờ đii kinh hành tôi biết tôi đi kinh hành, thì quý thầy tập trung cái bước đi của mình. Còn ở đây đi kinh hành tôi biết cái thân tôi đang đi kinh hành, tức là biết cái thân mình đang hoạt động chớ không phải biết chỗ đi kinh hành.

Lưu ý cái chỗ đó mới thấy được cái chỗ mà cái hành động ngoại nó có nhiều cái tướng trạng, cái tướng để suy ngẫm, để mà chúng ta thấu hiểu được cái pháp hành cho rõ ràng cụ thể.

(42:53) Cũng như bây giờ co tay nè, duỗi tay nè, thì theo cái hành động đó, mình biết cái hành động đó co tay, duỗi tay, làm tất cả mọi công việc biết đó, thì nó là một trong những cái pháp mà tu tập Chánh Niệm Tỉnh Giác.

Nhưng mà thân Thầy ngồi Thầy biết thân Thầy ngồi nè, thân Thầy đi Thầy biết thân đang đi nè, biết cái thân đang đi chớ không phải là đang tập trung dưới bước chân đi.

Có hiểu vậy thì mới thấy được cái pháp của Phật nó phân tích từ những cái vi tế, nhưng mà nó cũng đều nằm trong cái Chánh Niệm Tỉnh Giác Định chớ không phải là rời khỏi cái Chánh Niệm Tỉnh Giác Định.

Nhưng mà đây là cái sơ khởi để chúng ta tu cái Định Chánh Niệm Tỉnh Giác, nghĩa là mình đi mình biết mình đi, mình đứng mình biết mình đứng.

Đó thì như vậy là chúng ta gọi là trên thân quán thân tu về hành tướng ngoại, hồi nãy là hành tướng nội rồi. Bây giờ thêm một đoạn nữa:

“Lại nữa, này các thầy Tỳ Kheo:

Tỳ Kheo bước tới bước lui biết rõ mình đang làm, khi ngó tới ngó lui biết rõ mình đang làm, co tay, co duỗi biết rõ mình đang làm, mang áo, mang y, mang bát biết rõ mình đang làm. Khi ăn, khi uống, khi nếm, biết rõ mình đang làm, khi đại tiểu tiện biết rõ mình đang làm, khi đứng, khi ngồi, khi ngủ, khi thức, khi nói, im lặng, biết rõ mình đang làm.

Như vậy vị ấy sống quán thân trên nội thân.”

(44:24) Ở đây là quán thân trên nội thân. Thì cái hành động mà mình biết mình đang làm cái này kia nọ, thì ở đây cái bài kinh nói rằng mình quán trên cái nội thân của mình.

Vậy thì cái hành động của nội thân này, theo cái chỗ bài kinh này, thí dụ như bây giờ mình ngồi ăn không có nghĩa mình tập trung trong cái hành động ăn, mà mình chỉ biết mình ăn.

Thì cái hành mà biết mình đang ngồi ăn thôi, chớ còn mình không có theo cái hành động nhai rồi gắp từng món ăn, hoặc cái này kia bỏ vào, thì cái đó là nương theo cái hành động ngoại, còn cái này là nó nương toàn diện.

Bây giờ biết tôi đang ăn cơm thì biết tôi đang ăn cơm, thì nó tổng quát biết cái hành động là cái thân tôi đang ngồi ăn cơm, chớ không biết, không để ý cái hành động đang gắp món ăn bỏ vào miệng, rồi nhai, rồi ngon, đắng cay ở trong miệng mình, thì những cái cảm giác đó, những cái lạc thọ đó, thì nó không phải là ở chỗ này.

Mà ở chỗ này cái mục đích của Phật là bắt đầu người khởi sự tu Chánh Niệm Tỉnh Giác, thì chúng ta biết cái tổng quát trước, ngồi tôi biết tôi ngồi, rồi thôi tôi không biết nữa. Nghĩa là ngồi tôi biết tôi đang ngồi vậy thôi.

Rồi bây giờ, thí dụ như đi tôi biết tôi đi, nhưng mà tôi không có chú ý với cái bước đi, nhưng mà tôi biết cái thân tôi đang đi, bây giờ mình đang đi thì mình biết cái thân mình đang đi.

Rồi tôi ngồi tôi biết cái thân tôi đang ngồi, và bây giờ tiếp tục ngồi, thì bây giờ nó ngồi yên đó, nhưng mà tôi biết cái thân tôi đang ngồi, có hiểu vậy không?

Chớ không phải là cứ mình đứng lên rồi ngồi xuống, đứng lên ngồi xuống vậy đó, gọi là mình biết mình đang đứng lên ngồi xuống, thì không phải.

Đức Phật muốn nói cái đó đó, để cho biết rằng cái hành động của mình, bắt đầu mình tu cái Chánh Niệm Tỉnh Giác đó, là mình phải tu từng cái tổng quát trước.

Nghĩa là bây giờ thân ngồi là biết tôi ngồi, mà bây giờ thân đi thì biết đi, chớ không có, biết cái thân nó đang đi đó chớ còn không có biết cái chân mà nó bước đi.

Từ đó rồi sau này chúng ta lần lượt chúng ta sẽ tới tất cả những cái hành động đi ma biết đi, đứng biết đứng, ngồi biết ngồi đó.

“Lại nữa này các Tỳ Kheo, khi bước tới bước lui biết rõ mình đang làm.”

Đó là đọc rồi.