730- HÃY SỐNG RIÊNG MỘT MÌNH - NHƯ TÊ NGƯU MỘT SỪNG

 

730- HÃY SỐNG RIÊNG MỘT MÌNH - NHƯ TÊ NGƯU MỘT SỪNG

(24:16) Cho nên bởi vậy ở đây Thầy mới nói Đức Phật đã có giảng ở trong tập kinh, nó có bốn mươi hai bài kệ nói về độc cư. Tức là cái bộ tập kinh này nó thuộc về Tiểu Bộ. Tiểu Bộ thì nó có nhiều cái bộ kinh như là “Phật Thuyết Như Vậy”, hay hoặc là kinh Pháp Cú, hay hoặc là kinh Bổn Sanh thì đó đều nằm ở trong cái Tiểu Bộ Kinh hết. Hoặc là “Trưởng lão Ni kệ” hay hoặc là “Trưởng lão Tăng kệ” đó là hoàn toàn ở trong Tiểu Bộ Kinh không.

Thì ở đây Thầy xin nhắc lại cái bài kệ thứ nhất của Phật mà dạy cái người tu mà độc cư, muốn giữ cho cái tịnh chỉ ngôn ngữ mà thanh tịnh thì người đó, cái bài thứ nhất dạy chúng ta:

“Đối với các hữu tình”

Hữu tình này là gọi là những cái loài động vật, con vật này đến con vật kia từ con kiến, con trùng tất cả mọi vật chứ không riêng. Hữu tình đây nó rộng rãi, thậm chí như con người. Nghĩa là Thầy nói rằng loài động vật là nói chung, cái tên, thì danh từ ở trong Phật pháp gọi là hữu tình.

Thì từ các loài hữu tình này, đối với các loài này thì Đức Phật nói đừng có giết hại chúng. Cho nên ở đây cái bài kệ, câu kệ kế: “Từ bỏ gậy và trượng”, nghĩa là chúng ta không dùng gậy và trượng mà làm hại chúng, thì:

“Đối với các hữu tình

Từ bỏ gậy và trượng

Chớ làm hại một ai”

(25:51) Chớ làm hại một người nào hết, một con vật nào hết. Đạo Phật dạy như vậy. Cái hành động mà chúng ta không làm đau khổ, không làm một con vật nào hại hết, đó là hành động độc cư. Các thầy hiểu.

Bây giờ chúng ta làm hại một con vật này, một con vật kia đau khổ, hay hoặc là chết chóc nó đó, thì cái đó không phải là độc cư. Độc cư của Phật phải hiểu rằng, chúng ta không làm đau khổ ai hết, như vậy là gọi độc cư.

Thí dụ như người ta nói nặng nói nhẹ mình, nhất định là mình làm thinh chớ không bao giờ nói nặng nhẹ người khác để cho người khác khổ đau, thì đó gọi là độc cư. Còn mình nói một lời nói mà làm cho họ khổ đau thì tức là mình chưa độc cư.

Cho nên cái người độc cư, người ta làm thì người ta làm chớ người ta không nói. Vì nói ra thì sợ mình lỡ lời nói mà làm người khác buồn, mà làm người khác buồn thì tức là mình mất độc cư. Đó cái ý nghĩa ở chỗ này mà.

Vào đầu tiên thì đức Phật lấy các loài vật, trong đó có loài người chúng ta, bất kỳ người nào xung quanh mình đều không có làm cho họ khổ đau. Cho nên “chớ làm hại một ai”, nghĩa là không làm ai khổ đau hết thì như vậy gọi là mình độc cư.

“Trong chúng hữu tình ấy”, trong mọi người đó, mà mình đang sống ở trong mọi người đó, mà mình đã làm được như vậy đó, thì đó là “Sống riêng một mình - Như tê ngưu một sừng.”

Đó các thầy thấy rất rõ không? Đó là chúng ta sống như vậy được thì tức là chúng ta đã độc cư rồi đó. Mà độc cư như vậy thì chúng ta như một con tê ngưu một sừng, nó ở một mình trong rừng mà không bao giờ mà động địa đến một ai hết, như vậy mới gọi là độc cư.

Bây giờ con cái mà không ước muốn, tức là con người mà sanh ra ở trong đời này, mà khi lớn lên rồi thì họ có cái tâm ước muốn là mình phải có con có cái để nối dòng, nỗi dõi này kia. Mà con cái mà mình không có ước muốn thì thử hỏi mình có ước muốn bạn bè làm gì? Con cái mình không có ham nó rồi thì chắc bạn bè mình cũng không ham đâu!

Cho nên cái người mà đối với, không có ham con cái, chớ nhiều khi chúng ta sống tu hành đây, thấy đứa nhỏ chúng ta thương hay hoặc này kia, đó là chúng ta đã thích con cái rồi đó. (28:02) Cái tình cảm của một con người nó nối tiếp với nhau bằng cái chỗ mà thấy một đứa bé mà chúng ta thấy thương nó, thì tức là chúng ta có một cái trói buộc đó.

Mà cái ước muốn đó mà chúng ta không có thì thử hỏi bạn bè đối với chúng ta không có nghĩa gì hết! Nghĩa là cái tâm mình không có ước muốn có một đứa con, hai đứa con, ba đứa con đó, đó là mình không ước muốn cái đó, thì đối với những người mà đang là bạn bè của mình thì không có nghĩa lý gì hết.

Cho nên con của mình mà mình không ước muốn nữa thì bạn bè là chỉ ở ngoài da thôi, đâu có nghĩa lý gì? Cho nên người mà cái tâm không có ước muốn thì bạn bè họ không bao giờ bị dính mắc. Mà không dính mắc thì tức là họ sống riêng một mình như con tê ngưu một sừng.

Mà chúng ta hiểu được cái chỗ này, thì chúng ta mới biết đó là cái độc cư của chúng ta. Mình độc cư mình mới thấy rằng cái cô đơn của mình, mà nếu bây giờ mình có một đứa con ở bên mình, thì chắc là một cái niềm hạnh phúc, cái niềm an ủi, cái niềm vui biết bao nhiêu! Nhưng mà không ngờ có một đứa con thì nó lại là khổ mình, chứ chưa phải là là nó an ủi mình. Nó có sự an ủi của cái tâm ao ước cho đứa con, nhưng mà sự thật đứa con nó làm mình biết bao nhiêu sự khổ đau không?

Mình không ngờ, nhưng mà cái mà làm cho mình, đưa cho mình đi đến cái chỗ ước muốn được đứa con, bạn bè này nọ kia, thì đó là những cái sợi dây trói buộc mình, làm cho mình không thoát ra được. Tức là không thoát ra được, tức là không sống riêng một mình được. Mà không sống riêng một mình được thì làm sao mà như con tê ngưu một sừng được?

Cho nên ở đây nói cái tình cảm một con người, mà nếu mà con cái mình không ước muốn, thì bạn bè chắc không bao giờ ước muốn, không bao giờ mà có cái sự tha thiết gần gũi. Bởi vì những cái sự gần gũi đó là những sợi dây trói buộc làm cho mình không giải thoát.

Đó là cái đầu tiên thì chúng ta đối với loài hữu tình không giết hại thì đó là độc cư. (29:51) Cái thứ hai, con cái không ước muốn, thì đối với bạn bè không có nghĩa lý gì mà trói buộc, thì như vậy là chúng ta sẽ là cái người sống riêng một mình độc cư được.

Nghĩa là mình sống riêng một mình rồi mình mới thấy được chỗ mà có một đứa con một bên mình để an ủi mình đó, mới thấy được cái chỗ đó là cái nguồn vui, cái nguồn sống của con người.

Còn bây giờ chúng ta mà sống một mình mà chúng ta nhớ cái này, nhớ cái kia thì tức là chúng ta còn dính mắc cái này nhớ bạn bè, cái này nhớ bạn bè kia, tức là cái ước muốn vẫn còn có trong đó. Mặc dù chúng ta không nói ra lời nói đó nhưng mà chúng ta thấy mình buồn bã quá thì cái tâm ước muốn con thì nó vẫn có chớ.

“Do thân cận giao thiệp

Thân ái từ đấy sanh”

Đó thì mình giao thiệp với bạn bè, với người này người kia thì từ đó cái thân ái, từ cái thương yêu đối với những người đó nó sanh ra, nó làm cho chúng ta bị dính mắc.

(30:46) Là trong cái bài Tứ Thánh Định cái tịnh chỉ ngôn ngữ tức là cái độc cư chúng ta phải tu tập, mà trong bốn mươi hai cái bài kệ của Phật nhắc chúng ta từng chút để chúng ta biết rằng cái sự độc cư của mình. Đó là những cái phần mà chúng ta hiểu, để chúng ta từng chút cái tâm mà chúng ta xảy ra thì chúng ta biết, để mà chúng ta ngăn chặn nó lại, để chúng ta giữ trọn vẹn cái độc cư của chúng ta.

Tới cái bài kệ này:

“Không tham không lừa đảo

Không khát dục, gièm pha

Mọi si mê ác trược

Được gạn sạch quét sạch,

Trong tất cả các pháp

Không tham ác ước mong,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng!”

Nghĩa là chúng ta phải gạt sạch những cái lòng khát dục, những cái lòng tham muốn, cái sự lừa đảo, dèm pha, tất cả những cái si mê đó chúng ta đều quét sạch nó ra cái tâm chúng ta, thì tức là chúng ta đã sống độc cư.

“Với bạn bè độc ác

Hãy từ bỏ lánh xa

Bạn không thấy mục đích,

Quen nếp sống quanh co,

Chớ tự mình thân cận,

Kẻ đam mê phóng dật,

Hãy sống riêng một mình”

(31:53) Ở đây Đức Phật cũng nói bạn bè mà độc ác thì mình lánh xa, bạn bè mà không có thấy cái mục đích tu hành như mình thì cũng lánh xa. “Quen nếp sống quanh co”, họ hay nói quanh qua quanh lại thế này thế khác thì mình nên tránh xa cái đó. Nếu mà mình tránh xa được những người này thì tức là mình sẽ độc cư

“Chớ tự mình thân cận,

Kẻ đam mê phóng dật”.

Thấy cái người ta chạy, nghĩ ngợi cái này lo cái kia, làm ra tiền ra bạc này kia rồi mình chạy theo những cái tâm đó, thì những cái người đó là những người tâm phóng dật, cho nên mình sống như vậy là không phải sống độc cư.

“Bậc nghe nhiều trì pháp

Hãy gần gũi người ấy

Bạn người tâm rộng lớn

Người thông minh biện tài

Biết điều không nên làm

Nhiếp phục được nghi hoặc

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng!”

Nghĩa là mình biết những cái người bạn, có người đó tùy theo cái pháp, họ sống đúng pháp Phật, và mình gần gũi những người đó. Những người đó là những người mà người ta tu hành, mình sống gần gũi họ để cho mình thấy cái tu hành của họ mình bắt chước mình tu tập theo.

Người mà có tâm rộng lớn, “Người thông minh biện tài - Biết điều không nên làm”

Nghĩa là cái người mà mình thấy họ có cái tâm rộng lớn, rộng lớn đây là Tứ Vô Lượng đó, người mà biết thông minh mà có biện tài, điều mà nên làm thì họ làm, mà cái điều không nên làm thì họ không làm, thì mình thấy những cái điều đó thì mình nên sống gần người đó.

“Nhiếp phục được nghi hoặc

Hãy sống riêng một mình”

Nghĩa là khi đó mình nhận xét được cái số người này, thì đúng như vậy là mình ở gần họ, mà không đúng như vậy thì mình xa họ, đừng có ở gần những người đó mà tu hành thì không tốt. Đó là sống độc cư.

“Mọi du hí vui đùa

Và dục lạc ở đời”

Đó là Đức Phật nói mình mà độc cư, thì mọi cái sự du hí ở đời thì mình tránh xa, những cái dục lạc ở đời thì mình tránh xa, đừng có ham muốn nó, thì như vậy gọi là độc cư.

“Không điểm trang bày biện

Không ước muốn mong cầu

Từ bỏ mọi hào nhoáng

Nói lên lời chân thật

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng!”

(33:58) Nghĩa là Đức Phật muốn nhắc chúng ta mình đừng có trang điểm, đừng có làm đẹp, mà hễ còn muốn làm đẹp thì người đó không sống độc cư, mà mình còn ước muốn mong cầu cái này cái kia thì người đó cũng không sống độc cư.

“Từ bỏ mọi hào nhoáng” tức là những cái gì hào hoa bóng nhoáng ở bên ngoài, làm cho nó có vẻ là ta đây hay hoặc là làm cho vẻ sang đẹp đó, thì tất cả những cái này nếu chúng ta còn dính mắc thì chúng ta không độc cư, mà chúng ta không dính mắc nó là chúng ta độc cư.

“Nói lên lời chân thật” thì đó là chúng ta độc cư, mà nói lên lời không chân thật thì không phải độc cư. Nghĩa là mình nói một cái không thật của mình thì cái người đó không phải là độc cư.

Cho nên ở đây các con thấy tịnh chỉ ngôn ngữ, làm cho cái ngôn ngữ nó thanh tịnh, thì tức là cái lời chân thật thì nó là thanh tịnh mà cái lời mà không chân thật là nó không thanh tịnh. Cái lời mà làm cho người ta khổ thì nó là không thanh tịnh, mà cái lời không làm cho người ta khổ thì nó thanh tịnh. Thì chúng ta thấy, hiểu cái chỗ đó, từ chỗ mà thanh tịnh đó nó mới đi đến cái chỗ mà gọi là độc cư.

“Với con và với vợ

Với cha và với mẹ

Tài sản cùng lúa gạo

Những trói buộc bà con

Hãy từ bỏ buộc ràng

Các dục vọng như vậy

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng!”

Ở đây Đức Phật cũng bảo mình phải dứt bỏ hết, mà dứt bỏ như vậy nó nói mới gọi là độc cư, còn không dứt bỏ thì mình chưa ph độc cư. Mà chưa độc cư tức là chưa có ly dục ly ác pháp, vì vậy mà không bao giờ mà nhập Sơ Thiền.

Như vậy là chúng ta thấy bước đầu vào cái Sơ Thiền chúng ta thấy nó rất khó vô cùng lận chớ không phải chuyện dễ. Nói thì chúng ta nghe như vậy, mà đọc qua mấy cái bài kệ này, bốn mươi hai cái bài kệ này rồi chúng ta thấy quá khó trong cái chỗ độc cư. Chớ không phải độc cư mà chỉ có cái ý nghĩ rằng chúng ta vô trong thất đóng cửa, thì cái chuyện đó quá dễ làm rồi, ai làm cũng được. Nhưng mà cái độc cư này, hoàn toàn là nó khác với cái nghĩa đó.

“Chúng đều là trói buộc

Lạc thú thật nhỏ bé,

Vị ngọt thật ít ỏi,

Khổ đau lại nhiều hơn,

Chúng đều là câu móc,

Bậc trí biết như vậy,

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng!”

(35:57) Nghĩa là ở đây chúng ta phải nhìn thấy những cái sự đó là những cái sự trói buộc. Còn lạc thú ở đời nó rất bé nhỏ, vị ngọt ở đời nó ít ỏi lắm, nhưng khổ đau nó càng nhiều.

“Chúng đều là câu móc” nghĩa là chúng là những cái con mồi móc ở trên cái lưỡi câu, chúng ta là những con cá ngu cho nên chúng ta mới đớp cái lưỡi câu đó mà bị dính lưỡi câu mà không thấy.

Như bây giờ chúng ta nghĩ ở ngoài người ta sống ăn uống như vậy nó sung sướng, mình đi tu chi cho cực khổ! Đó là cái miếng mồi, miếng mồi của danh lợi, miếng mồi của câu móc, nó sẵn sàng nó ở trong đó, cái miếng mồi đó nó có cái lưỡi câu móc ở trong đó. Nếu mà chúng ta không thấy chúng ta móc vào thì bị liền tức khắc, chúng ta sẽ bị liền.

“Hãy chặt đứt, bẻ gãy

Các kiết sử trói buộc

Như các loài thủy tộc

Phá hoại các mạng lưới

Như lửa đã cháy xong

Không còn trở lui lại

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng!”

Ở đây thì Đức Phật nói mình phải chặt đứt tất cả các kiết sử thì mới gọi là độc cư. Như cái loài thủy tộc thì nó phá cho hết những cái mạng lưới mà của người ta giăng thì nó mới có thể độc cư, mà nếu mà không có phá hết cái mạng lưới đó thì coi như là mình chưa có độc cư.

“Như lửa đã cháy xong

Không còn trở lui lại”

(37:18) Nghĩa là nó cháy rồi nó không có cháy trở lại. Nghĩa là nếu mà chúng ta chặt đứt được, bứt bỏ được thì như là lửa cháy sạch rồi thì nó không có trở lui lại, mà chúng ta bứt không sạch thì nó cháy lui trở lại.

Ý của đức Phật muốn nói, nếu mà chúng ta là ngọn lửa chúng ta sẽ đốt sạch các kiết sử, thì khi đốt sạch nó rồi, thật sạch rồi thì cái lửa nó khỏi còn cháy, bời vì sạch rồi nó không cháy lại. Còn bây giờ chúng ta đốt nó không sạch cho nên nó cháy đi, cháy lại hoài, thì như vậy là chúng ta chưa có quyết tâm mà xả hết cái tâm kiết sử này. Nhất là cái ái kiết sử thì nó rất là khó khăn. Cái hữu tham kiết sử thì nó cũng dễ hơn, còn cái ái kiết sử nó rất khó.

Cho nên người mà đoạn dứt, bứt bỏ, bứt gãy tất cả những kiết sử, thì cái người đó là cái người độc cư, còn cái người mà chưa bứt bỏ được thì chưa có gọi là độc cư. Như vậy rõ ràng là cái Sơ Thiền chúng ta thấy khó chớ đâu phải dễ. Ai mà bứt bỏ các Thất Kiết Sử này được, mà bứt bỏ được Thất Kiết Sử mới gọi là độc cư, mới gọi là tịnh chỉ ngôn ngữ.

“Với mắt cúi nhìn xuống

Chân đi không lưu luyến,

Các căn được hộ trì,

Tâm ý khéo chế ngự,

Không đầy ứ, rỉ chảy,

Không cháy đỏ bừng lên

Hãy sống riêng một mình

Như tê ngưu một sừng!”

Tức là Đức Phật muốn cái sự phòng hộ sáu căn của chúng ta hộ trì, thì luôn luôn nhìn xuống, không có lưu luyến với một cái gì xung quanh chúng ta hết, cho nên sáu cái căn được hộ trì che chở tâm ý của chúng ta, như vậy thì mới gọi là độc cư.

Khi đi ra chúng ta giữ gìn mắt, tai, mũi miệng. Mặc dù tâm của chúng ta nó đang nhìn ngó đó chớ chưa phải là nó hết đâu, nó đang thèm muốn nhìn ngó đó, nhưng mà chúng ta phải hộ trì các căn của chúng ta trước, rồi sau đó chúng ta mới giữ gìn được các ý thức của chúng ta.

Chớ còn bây giờ hiện cái sáu thức của chúng ta nó đang bừng cháy ở trong đó chứ chưa phải là hết. Nhưng mà chúng ta phải khéo chế ngự được.(38:58) Mà cái người mà đi ra mà chế ngự được sáu căn của mình, mà hộ trì được vậy thì cái người này sẽ có ngày vượt qua.

Còn có nhiều người họ cũng nhìn xuống, họ cũng nhìn xuống khéo léo vậy nhưng mà họ không có chế ngự thật sự, vì vậy mà cái hình thức của họ gọi là chế ngự, mà trong tâm họ trào lộng lên những cái tham dục đó, thì cái người đó không phải là cái người theo đạo Phật.

Người ta chế ngự được cái thân, không nhìn xuống mà không ngó qua ngó lại, nhưng mà người ta cố gắng người ta hàng phục cái tâm không có để cho nó phóng dật nó chạy theo. Còn bây giờ mình chế ngự cái thân của mình ngó xuống, mà cái tâm thì không, để cho nó phóng dật nó chạy theo, tức là nó sẽ sanh ham muốn cái này, ham muốn cái kia.

Cũng như, thí dụ như mọi người ở ngoài đời người ta nhìn xem ti vi, người ta coi cái này cái kia, mình chế ngự tâm mình, mình không cho nó coi nhưng mà cái lòng mình muốn coi như người ta, thì cái đó là không được.

Cho nên mình chế ngự cái thân của mình, rồi mình phải chế ngự cái tâm của mình, là không được - bởi vì đây là những cái hình ảnh dục lạc của thế gian, những hình ảnh giả tạo, những cái người diễn viên, những người đào kép mà đóng ở trên này đều là cái sự giả, nó không thật, làm cho chúng ta thương vay khóc mướn, làm chúng ta sợ hãi một cách vô cớ, vô lý, nó không thật.

Thì do đó cái lý luận này nó sẽ làm cho cái tâm chúng ta không phóng dật theo cái hình ảnh đó. Vì vậy mà sau này thì chúng ta nhìn xuống mà chúng ta không nhìn, thì tâm của chúng ta nó vẫn là cái tâm không nhìn.

Còn không khéo thì cái thân chúng ta con mắt không nhìn, mà cái tâm thì nó lén lén nó nhìn, nó ham thích ở trong đó, nó đánh lộn ở trong đó, nó đòi hỏi nó phải nhìn, mà bắt buộc nó không nhìn, nó tức tối, nó giận, nó thù hận cái căn của nó không có chịu theo nó. Và vì vậy mà hàng ngày nó đạp nó đánh lung tung, rồi cái căn nó chịu không được nữa thì bắt đầu nó phải nhìn, từ đó nó nhìn tức là nó sa ngã. Đó là cách thức thiếu độc cư.